INFORMACION PËRMBLEDHËS I RAPORTIT VJETOR PËR PUNËN E AGJENCISË PËR VITIN 2024
E drejta për qasje të lirë në informacione me karakter publik është një nga mekanizmat bazë për sigurimin e transparencës dhe llogaridhënies së poseduesve të informacioneve me karakter publik. Kjo e drejtë është thelbësore për qytetarët, mediat dhe organizatat e shoqërisë civile në përpjekjet e tyre për të mbikëqyrur punën e institucioneve dhe për të parandaluar abuzimin me burimet publike.
Raporti vjetor për punën e Agjencisë për mbrojtjen e të drejtës për qasje të lirë në informacione me karakter publik për vitin 2024 ofron një pasqyrë të detajuar të statusit të zbatimit të Ligjit për qasje të lirë në informacione me karakter publik, duke përfshirë numrin e kërkesave të parashtruara, ankesat, rastet e zgjidhura, si dhe aktivitetet, sfidat dhe arritjet në fushën e transparencës dhe qasjes në informata në Maqedoninë e Veriut.
Raporti thekson rëndësinë e qasjes së lirë në informacione me karakter publik si një e drejtë demokratike që kontribuon në rritjen e transparencës dhe llogaridhënies së mbajtësve të informacionit, si dhe rëndësinë e saj në luftën kundër korrupsionit.
Aktivitetet dhe arritjet kryesore:
Gjatë vitit 2024 në Agjenci janë dorëzuar 354 ankesa. Prej tyre, 245 ankesa (69.2%) kanë ardhur për shkak të heshtjes së administratës, gjë që tregon për një problem të vazhdueshëm me institucionet që nuk veprojnë për kërkesat për qasje në informacione brenda afateve të përcaktuara me ligj.
Sa i përket raporteve vjetore të poseduesve për zbatimin e ligjit, nga gjithsej 1,465 posedues të informatave, 1,414 (96,52%) kanë dorëzuar raporte vjetore në Agjenci, ndërsa 51 institucione (3,48%) nuk e kanë përmbushur këtë obligim ligjor.
Shumica e kërkesave për informacion janë dorëzuar në:
- Njësitë e vetëqeverisjes lokale dhe rajonet planore – 2.266 kërkesa
- Organet e administratës shtetërore – 2.115 kërkesa
Ankesat më së shpeshti janë paraqitur kundër:
- Organet e administratës shtetërore – 140 ankesa;
- Komunat dhe Qendrat për Zhvillimin e Rajoneve Planifikuese – 93 ankesa;
- Ndërmarrjet publike dhe institucionet publike – 43 ankesa;
- Pushteti gjyqësor – 25 ankesa;
- Personat juridikë dhe fizikë që kryejnë autorizime publike – 25 ankesa;
- Institucionet arsimore – 20 ankesa;
- Institucionet shëndetësore – 7 ankesa dhe partitë politike – 1 ankesë
Raporti i Agjencisë thekson përmirësimin e rëndësishëm në publikimin proaktiv të informacionit nga poseduesit e informacionit në faqet e tyre të internetit, megjithëse sfidat në lidhje me përditësimin dhe saktësinë e të dhënave mbeten. Ka vazhduar bashkëpunimi me shoqërinë civile dhe organizatat dhe organet ndërkombëtare, me synim përmirësimin e qasjes në informacione dhe shkëmbimin e praktikave më të mira në këtë fushë. Ratifikimi i Konventës së Tromsos paraqet një hap të rëndësishëm drejt përmirësimit të kornizës ligjore për qasje në informacione në Maqedoninë e Veriut. Gjatë periudhës raportuese janë realizuar nëntë kurse trajnimi falas për personat zyrtarë për ndërmjetësim me informacione, të ndara në dy cikle, ku janë përfshirë gjithsej 200 pjesëmarrës nga institucione të ndryshme.
Sfidat në implementimin e LQLIKP dhe puna e Agjencisë:
- Pavarësisht përmirësimeve, problem serioz mbetet heshtja e administratës, ku 69.2% e ankesave janë bërë pikërisht për shkak të mosveprimit të institucioneve.
- Disa institucione publike vazhdojnë të mos veprojnë sipas vendimeve të Agjencisë, gjë që tregon nevojën për mekanizma të fuqizuar sanksionues.
- Burimet e kufizuara financiare dhe njerëzore të Agjencisë paraqesin pengesë për zbatimin efikas të të gjitha aktiviteteve.
- Është i nevojshëm ndërgjegjësimi më i madh i strukturave drejtuese në institucione për rëndësinë e transparencës dhe të drejtës për qasje në informacione.
- Kërkohet monitorim më intensiv i situatës me zbatimin e Ligjit për Qasje të Lirë në Informacione dhe përmirësim i vazhdueshëm i zbatimit të tij.
Rekomandime:
- Rritja e kapaciteteve të Agjencisë përmes mbështetjes financiare dhe të personelit në mënyrë që ajo të mund të kryejë në mënyrë më efektive përgjegjësitë e saj.
- Përforcimi i mekanizmave për sanksionimin e institucioneve që nuk përmbushin detyrimet ligjore.
- Promovimi i një kulture të publikimit proaktiv të informacionit si një mënyrë për të reduktuar nevojën për kërkesa formale për qasje në informacion.
- Vazhdimi i edukimit të personave zyrtarë dhe përmirësimi i mjeteve dixhitale për menaxhimin me informacione.
- Zbatimi i hulumtimeve dhe analizave shtesë për arsyet e dështimit të institucioneve për të vepruar ndaj kërkesave për qasje në informacione.
- Përmirësimi i bashkëpunimit me autoritetet gjyqësore për zgjidhje më të shpejtë të mosmarrëveshjeve administrative lidhur me qasjen në informacione.
Përmbyllje:
Raporti vjetor tregon përparim në aspektin e transparencës dhe qasjes në informacione në përgjithësi, por në të njëjtën kohë tregon për sfida të rëndësishme që duhen kapërcyer për të realizuar këtë të drejtë themelore të njeriut.
Vetëm përmes zbatimit më efektiv të ligjit dhe transparencës proaktive, do të jetë e mundur të sigurohet qasje e plotë në informacionet me karakter publik dhe rritja e besimit të qytetarëve tek institucionet.
Me përkushtim nga ana e të gjitha palëve të interesuara, është e mundur të arrihet transparencë dhe llogaridhënie më e madhe e institucioneve publike në Maqedoninë e Veriut.
Raportin vjetor të plotë për punën e Agjencisë mund ta shkarkoni në linkun e mëposhtëm:
