PYETJET E BËRA MË SHPESH
1. Kujt dhe si mund t’i paraqes një kërkesë për qasje në informacione me karakter publik?
– Përgjigje: Kërkesa duhet t’i dorëzohet poseduesit i cili e ka krijuar ose që ka informacionin e kërkuar. Kërkuesi mund të kërkojë qasje në informacion me shkrim dhe në formë elektronike. Kërkuesi është i detyruar të deklarojë në kërkesë mënyrën e komunikimit të mëtejshëm me Poseduesin e informacionit dhe atë verbalisht, me shkrim ose në formë elektronike. Nëse kërkuesi e paraqet kërkesën me shkrim drejtpërdrejt te Poseduesi i informacionit, atëherë ai duhet të ketë një kopje të kërkesës në të cilën poseduesi do të vendosë një vulë me datën e marrjes. Kur Kërkesa dorëzohet me shkrim dhe dërgimi i saj bëhet me postë, rekomandohet që ajo të jetë me postë rekomande. Në atë rast, dorëzimi do të jetë i rregullt nëse poseduesi konfirmon marrjen dhe datën e pranimit të Kërkesës me nënshkrimin e tij dhe shërbimi postar do t’ia kthejë atë kërkuesit.
Mënyra e specifikuar e dorëzimit është e rëndësishme si për kërkuesin ashtu edhe për poseduesin sepse afati për të vepruar sipas të njëjtës fillon nga dita e dorëzimit të kërkesës. Nëse Kërkesa dorëzohet në formë elektronike, poseduesi duhet ta printojë dhe ta depozitojë në arkivin e tij. Procedura për të vazhdon pasi është dorëzuar me shkrim.
2. Nëse informacioni i krijuar nga poseduesi i informacionit në kryerjen e përgjegjësive të tij ligjore dhe për sigurimin e të cilit, në përputhje me ligjin dhe/ose aktin nënligjor (rregulloret, tarifat, listën e çmimeve, etj.) është parashikuar për Pagesa e një kompensimi të caktuar monetar, a mund t’i nënshtrohet kërkesës për qasje të lirë në informacione me karakter publik?
– Përgjigje: Informacioni/dokumentet e krijuara nga Poseduesi i informacionit dhe për dhënien e të cilave përcaktohet se kërkuesi duhet të paguajë një kompensim të caktuar monetar, nuk mund të jenë objekt i kërkesës për qasje të lirë në informacione me karakter publik. Ato nuk janë informacion publik, por shërbime që, në përputhje me një ligj të veçantë, institucioni në fjalë u ofron, brenda kompetencave të tij, personave juridikë ose fizikë që kanë interes personal për të ushtruar një të drejtë ose për të marrë një shërbim të caktuar. Shërbime të tilla janë për shembull: Ekstraktet nga regjistrat e mbajtur nga Regjistri Qendror i RMV-së, ekstraktet nga DUP e lëshuar nga njësitë e vetëqeverisjes lokale, vërtetimet dhe ekstraktet dhe dokumentet tjera të lëshuara nga Agjencia e Kadastrës së Patundshmërive, të dhënat nga sistemi i integruar i informacionit shëndetësor i lëshuar nga Administrata Elektronike e Shëndetësisë dhe të tjerët.
3. A është e detyrueshme që kërkesa për qasje në informacione të dorëzohet në formularin e specifikuar nga Agjencia?
-Përgjigje: Formulari i Kërkesës për qasje në informacione me karakter publik përcaktohet nga drejtori i Agjencisë për Mbrojtjen e të Drejtës për Qasje të Lirë në Informata me Karakter Publik dhe si rregull kërkuesit duhet të paraqesin kërkesat e tyre në këtë formular. Megjithatë, Kërkuesi nuk duhet të paraqesë Kërkesën për qasje në informacione me karakter publik në formularin e përcaktuar. Kërkesa mund të dorëzohet edhe me një parashtresë të zakonshme që do të përmbajë të dhënat nga neni 16 i Ligjit për qasje të lirë në informacione me karakter publik dhe në të do të theksohet se informacioni është kërkuar në pajtim me këtë ligj.
4. Si veprojnë personat zyrtarë pas kërkesave të pranuara jo të plota, të paqarta dhe të pakuptueshme?
– Përgjigje : Nëse kërkesa për qasje në informacione me karakter publik është e paplotë, pra nuk përmban asnjë nga elementet thelbësore që poseduesi të mund të veprojë sipas saj, poseduesi është i detyruar t’i kërkojë kërkuesit plotësimin, sqarimin, pra të saktësojë kërkesën, duke treguar pasojat nëse nuk e bën këtë brenda tre ditëve nga dita e marrjes së njoftimit. Nëse kërkuesi nuk e plotëson dhe nuk specifikon kërkesën për qasje në informacione publike brenda afatit të caktuar, poseduesi i informacionit do të marrë vendim për refuzimin e kërkesës. Kundër këtij vendimi lejohet ankesë në Agjenci. Procedura është e njëjtë kur kërkesa për qasje të lirë në informacione me karakter publik, edhe pas ndryshimit, nuk plotëson kërkesat e nenit 16 të ligjit, pra nuk përmban asnjë nga elementët thelbësorë që e përbëjnë formë, dhe për këtë arsye poseduesi i informacionit nuk mund të veprojë sipas tij. .
5. Për çfarë arsye mund të refuzohen kërkesat për qasje të lirë në informacione me karakter publik?
– Përgjigje: Poseduesit e informacioneve mund të refuzojnë qasjen e lirë në informacion në rastet e përcaktuara në nenin 6 paragrafi 1 të LQLIKP-së, pra nëse informacioni i referohet:
1. informacion që, në bazë të ligjit, është informacion i klasifikuar me shkallë të përshtatshme klasifikimi;
2. të dhënat personale, zbulimi i të cilave do të nënkuptonte shkelje të mbrojtjes së të dhënave personale;
3. informacione, dhënia e të cilave do të nënkuptonte shkelje të konfidencialitetit të procedurës tatimore;
4. informacionin e marrë ose të përpiluar për hetim, procedim penal ose kundërvajtës, për zbatimin e procedimeve administrative dhe civile, dhënia e të cilave do të kishte pasoja të dëmshme për rrjedhën e procedimit dhe
5. informacion që kërcënon të drejtat e pronësisë industriale ose intelektuale (patenta, modeli, mostra, marka tregtare dhe marka e shërbimit, treguesi i origjinës së produktit).
Informatat e përcaktuara në paragrafin (1) të këtij neni vihen në dispozicion kur të pushojnë arsyet e padisponueshmërisë së tyre.
Përjashtimisht nga paragrafi (1) i këtij neni, poseduesit e informacionit do të miratojnë qasjen në informacion, pas testit të detyrueshëm të dëmshmërisë, i cili do të përcaktojë se me publikimin e një informacioni të tillë, pasojat në interesin për t’u mbrojtur janë më të vogla se interesi publik i përcaktuar me ligj që do të arrihej me publikimin e informacionit.
6. A ka arsye për kryerjen e Testit të Dëmit?
– Përgjigje : Detyrimi ligjor për zbatimin e detyrueshëm të testit të dëmit në rast refuzimi të kërkesave është i përcaktuar saktësisht, por ligji, si në vendet e tjera, nuk parashikon një përshkrim dhe procedurë të saktë pas testimit. Nuk ka kritere të shkruara për kryerjen e Testit. Zbatohet vetëm për përjashtimet nga qasja e lirë, duke përfshirë dokumentet e klasifikuara dhe të dhënat personale. LQLIKP nuk parashikon përjashtime apo përjashtime absolute që do të shmangnin Testin. Kjo do të thotë që një dokument i klasifikuar me nivelin më të lartë të klasifikimit, d.m.th., një “sekret shtetëror” dhe të dhënat personale të mbrojtura i nënshtrohen shqyrtimit përmes Testit të Dëmit.
Testi në fjalë kryhet në tri pjesë:
1. Përjashtimi nga qasja e lirë në informacione duhet të parashikohet dhe të përshkruhet saktësisht në ligj. Ligji për qasje të lirë në informacione me karakter publik e ka përcaktuar këtë kategorikisht në nenin 6 paragrafi 1.
2. Nëse qasja mundëson dëm të konsiderueshëm ndaj atij qëllimi të mbrojtur. Me kryerjen e Testit, poseduesi duhet të sigurojë prova se zbulimi i informacionit të kërkuar do ta dëmtojë atë, domethënë do të shkaktojë dëmtim të konsiderueshëm të interesit të mbrojtur.
3. Dëmi që do t’i shkaktohet objektivit të mbrojtur duhet të jetë më i madh se interesi publik në zbulimin e atij informacioni.
7. Çfarë informacioni në lidhje me prokurimin publik duhet të vihet në dispozicion të publikut?
– Përgjigje : Neni 10 paragrafi 1 paragrafi 18 i Ligjit për qasje të lirë në informacione me karakter publik (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 101/2019) thotë se “poseduesit e informacionit janë të obliguar ndaj publikut të ndërmjetësojnë të gjithë dokumentacionin për prokurimin publik…”.
8. Cila është detyra dhe përgjegjësia e personave zyrtarë për ndërmjetësimin e informimit publik?
– Përgjigje : Çdo posedues i informacionit është i detyruar me akt të caktojë një ose më shumë persona zyrtarë për ndërmjetësim në ushtrimin e të drejtës për qasje të lirë në informata me karakter publik, të cilët do të kontaktojnë kërkuesit dhe do të japin informacionin e nevojshëm. Personi zyrtar ka detyrimin të kryejë procedurën pas një kërkese për qasje në informacione me karakter publik, për të ndihmuar kërkuesit, për të marrë informacionin e kërkuar në mënyrë të shpejtë dhe të thjeshtë, me më pak kosto dhe më pak humbje kohe, me të cilin do ta realizojnë të drejtën e tyre të garantuar me Kushtetutën e Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe të funksionalizuar në LQLIKP. Emërimi i personit zyrtar është një lehtësim për kërkuesin, sepse ai e di paraprakisht se kush duhet të veprojë sipas kërkesës së tij. Personi zyrtar është i detyruar t’i ofrojë kërkuesit ndihmën e duhur gjatë plotësimit të Kërkesës për qasje në informacione me karakter publik.
Për marrjen e kërkesave për informacion, mbajtjen dhe dhënien e informacionit, personi zyrtar mban një procesverbal të veçantë. Të dhënat do të shërbejnë për të lehtësuar përgatitjen e Raportit Vjetor, i cili duhet të dorëzohet në Agjenci.
9. A duhet të përgjigjen me zgjidhje të gjitha kërkesave për qasje në informacione me karakter publik?
– Përgjigje : E saktë. Poseduesi i informacionit, duke vepruar sipas kërkesave për qasje në informacione me karakter publik, miraton një akt administrativ – vendim – pavarësisht nëse i përgjigjet pozitivisht kërkesës, nëse e refuzon atë tërësisht apo pjesërisht, ndërpret ose ndalon procedurën për të njëjtën. Struktura dhe elementet e detyrueshme të aktit administrativ të shkruar janë të përcaktuara në nenin 88 të Ligjit për Procedurën e Përgjithshme Administrative.
10. Si të trajtohen kërkesat në të cilat kërkohet një numër i madh i dokumenteve?
– Përgjigje : Kur poseduesi i informacionit, për shkak të vëllimit të informacionit të kërkuar, i duhet më shumë kohë se afati i përcaktuar në nenin 21 të LQLIKP-së, pra më shumë se 20 ditë, afati i përgjigjes mund të zgjatet deri në maksimum 30 ditë. Për zgjatjen e afatit, Poseduesi është i detyruar të njoftojë (në mënyrë elektronike) Kërkuesin menjëherë, e më së voni brenda shtatë ditëve nga marrja e Kërkesës.
11. A mund dhe në cilat raste të tarifohet për informacionin e kërkuar?
– Përgjigje : Shikimi i informacionit të kërkuar është falas. Kërkuesi është i detyruar të paguajë për transkriptin e marrë, fotokopjen ose regjistrimin elektronik në shumën e kostove materiale (rekomandohet vetëm për informacion të gjerë të kërkuar). Kompensimin për shpenzimet materiale e përcakton Qeveria e Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 136/06 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 140/17). Nëse Kërkesa i referohet informacionit të një vëllimi më të madh, Poseduesi i Informacionit mund të kërkojë një pagesë paraprake të tarifës për të mbuluar kostot.
12. Çfarë duhet të vendoset në listën e informatave me karakter publik?
– Përgjigje : Poseduesit e informacionit janë të detyruar të ruajnë dhe përditësojnë rregullisht Listën e informacionit, duke zhvendosur në të informacionin që ata kanë krijuar, ose që kanë dhe që rrjedhin nga kompetencat e tyre. Ato përshkruhen dhe deklarohen më konkretisht në nenin 10 të LQLIKP.
13. Kush dhe kur mund të paraqesë një ankesë në Agjenci?
– Përgjigje : E drejta për mbrojtje ligjore, me paraqitjen e ankesës në Agjenci, e ka vetëm kërkuesi i cili ka paraqitur Kërkesë për qasje të lirë në informaata me karakter publik në përputhje me LQLIKP. Ankesa mund të paraqitet brenda 15 ditëve pas skadimit të afatit ligjor për përgjigje nga Poseduesi i Informacionit, pra brenda 15 ditëve nga marrja e përgjigjes ose zgjidhjes nga Poseduesi i Informacionit. Në të kundërt, ankesa do të trajtohet dhe refuzohet si e pakohë.
14. Si duhet të veprojnë personat zyrtarë për ndërmjetësim me informaata në rastet kur atyre u paraqitet një kërkesë për qasje të lirë në informaatame karakter publik që përmban një numër të madh pikash. A duhet të hartohet një zgjidhje e veçantë për secilën pikë të Kërkesës?
– Përgjigje: Jo! Çdo kërkesë për qasje të lirë në informata me karakter publik i përgjigjet me një akt administrativ, pra merret një vendim, në dispozitiv dhe në shpjegim është shënuar në mënyrë shteruese se si është përgjigjur sipas pikës 1, pika 2, pika 3. .. nëse u refuzua, u përgjigj pozitivisht, u hedh poshtë etj.
